Κιρκάδιος ρυθμός και τεχνολογία
Όλοι γνωρίζουμε ότι ο οργανισμός μας διαθέτει ένα «βιολογικό ρολόι». Στην πραγματικότητα αυτό που όλοι αναφέρουμε ως βιολογικό ή εσωτερικό ρολόι είναι ο κιρκάδιος ρυθμός, μια βιολογική διαδικασία, η οποία επιδρά σε διάφορες λειτουργίες του σώματος μας, ελέγχοντας τις εκκρίσεις κάποιων ορμονών και την κατάσταση διάφορων κυττάρων. Ο ύπνος, ο μεταβολισμός, οι γνωστικές και πολλές άλλες βιολογικές λειτουργίες ακολουθούν τον κιρκάδιο ρυθμό.
Η καθημερινότητα του 21ου αιώνα απορυθμίζει αυτό το ρολόι ασταμάτητα. Τα άστατα ωράρια εργασίας, η κακή διατροφή, η χρήση κινητού τηλεφώνου ή άλλης συσκευής με οθόνη πριν τον ύπνο (και γενικότερα ο κακός ύπνος) έχουν αποδειχτεί ότι επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό το βιολογικό μας ρολόι. Από τους σημαντικότερους παράγοντες είναι ο φωτισμός κατά τη διάρκεια του εικοσιτετράωρου, καθώς και η θερμοκρασία του περιβάλλοντος στο οποίο ενεργούμε.
Οι ειδικοί προτείνουν την παραμονή σε εξωτερικούς χώρους κατά τη διάρκεια της ημέρας όπου υπάρχει φυσικός φωτισμός ώστε να αυξάνουμε την ενέργεια μας και να είμαστε σε εγρήγορση (-είναι όμως δυνατόν να γίνεται αυτό σε καθημερινή βάση;), καθώς και πριν και κατά τη διάρκεια του ύπνου να βρισκόμαστε σε περιβάλλον που προάγει την ξεκούραση με σωστό φωτισμό και άνετη θερμοκρασία.
Έρευνες δείχνουν ότι σχεδόν το 30% του εβδομαδιαίου χρόνου μας το περνάμε στο εργασιακό μας περιβάλλον, το 30% στον ύπνο και το υπόλοιπο 40% για προσωπική-οικογενειακή αναψυχή η οποία τα τελευταία χρόνια λαμβάνει χώρα στις οικίες για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ότι παλαιότερα. Πόσοι όμως από αυτούς τους χώρους διαθέτουν κατάλληλες συνθήκες φωτισμού, θερμοκρασίας και ποιότητας αέρα;
Σε αυτό το σημείο δύναται να επέμβει ο κάθε ιδιοκτήτης κατοικίας και επιχείρησης, όπου με τη βοήθεια καταρτισμένων μηχανικών και τεχνικών μπορεί να σχεδιάσει και να δημιουργήσει χώρους οι οποίοι διαθέτουν τις κατάλληλες συνθήκες. Ενσωματώνοντας στο κτίριο εφαρμογές ανθρωποκεντρικού φωτισμού (HCL-Human Centric Lighting) και παραμετροποιώντας σε βέλτιστο βαθμό το σύστημα ψύξης/θέρμανσης/εξαερισμού που διαθέτει, επιτυγχάνονται οι ιδανικότερες συνθήκες διαβίωσης.
Τι είναι όμως όλα αυτά και πως λειτουργούν;
Σε μια εφαρμογή ανθρωποκεντρικού φωτισμού, ο τεχνητός φωτισμός των εσωτερικών χώρων ενός κτιρίου μιμείται τον φυσικό φωτισμό. Η θερμοκρασία χρώματος του λευκού φωτός (θερμό-ψυχρό) -η οποία μετριέται με την κλίμακα Kelvin (K)- και η ένταση του φωτισμού προγραμματίζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να μεταβάλλονται αυτόματα και να ακολουθούν την ομαλή καμπύλη του φυσικού φωτισμού. Οι μεγαλύτερες εταιρίες φωτιστικών διαθέτουν ποικιλία L.E.D. φωτιστικών, L.E.D. ταινιών και μονάδων ελέγχου Tunable White. Επιλέγοντας τον σωστό τύπο φωτιστικού για κάθε κτιριακή ανάγκη και ενσωματώνοντας το σύνολό τους στο κατάλληλο σύστημα αυτοματισμού βελτιώνουμε ήδη σε τεράστιο βαθμό την εξομάλυνση του κιρκάδιου ρυθμού μας.
Η θερμοκρασία του χώρου στον οποίο βρισκόμαστε επηρεάζει επίσης σε μεγάλο βαθμό τη διατήρηση των «ρυθμίσεων» του κιρκάδιου ρυθμού. Όλοι έχουμε βρεθεί σε κάποιον χώρο που είτε κρυώνουμε πολύ, παρόλο που η εξωτερική θερμοκρασία μπορεί να είναι μεγαλύτερη των 30ο C (και το αντίστοιχο παράδειγμα για τον χειμώνα), είτε ζεσταινόμαστε, μετά από μισή ώρα κρυώνουμε, μετά πάλι ζεσταινόμαστε… με το μοτίβο αυτό να επαναλαμβάνεται συνέχεια. Ο ιδανικός και αυτοματοποιημένος έλεγχος του κάθε συστήματος θέρμανσης και ψύξης στα στάδια της παραγωγής, διανομής και κατανάλωσης πετυχαίνει μια σταθερή θερμοκρασία άνεσης στον κάθε χώρο χωρίς να χρειάζεται η χειροκίνητη παρέμβαση του χρήστη κάθε μισή ώρα.
Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε την ατμόσφαιρα στους χώρους στους οποίους ζούμε και εργαζόμαστε. Η διαρκής και υπερβολική υγρασία (που ισούται με την ανάπτυξη μούχλας) , η συγκέντρωση βλαβερών μικροσωματιδίων, η απελευθέρωση βλαβερών αερίων -είτε φυσικά είτε χημικά- δημιουργούν προβλήματα στην υγεία μας τόσο μακροπρόθεσμα όσο και βραχυπρόθεσμα. Με τη συνεχή καταμέτρηση της ποιότητας του αέρα, ο αέρας μπορεί να ανανεώνεται είτε τεχνητά (τεχνητός αερισμός/εξαερισμός), είτε φυσικά (ενημερώνοντας το χρήστη για την υπέρβαση του επιπέδου βλαβερότητας).
